Limon pazari

Merhaba ben Kerem. Bugranin asagidaki yazida siraladigi tum niteliklere sahibim. Arti olarak kitap okuyan guzel kiz fotograflari gordugumda yeniden bloglama, her yemekten sonra tatli isteme, A konusu kafamin icinde evirip cevirip 100A boyutuna getirmek gibi ozelliklerim de var. Her neyse bu blogun konusu ben degilim elbette. Bugra da degil bu blogun konusu. Bence bu blogun konusu zeka seviyemize ve hayat gorusumuze gore hepimizin bazen az bazen sik sordugu sorulari yinelemek, belki bir kac tanesine ucundan cevap vermeye calismak, ve verdigimiz cevaplari belirli bir sure sonra begenmeyip kendi malligimizi tescillemek olabilir. Olmayabilir de tabii.

Bugranin duygusal iliskileri Ekonomi 101 arz-talep cercevesinde ele almasi ilgimi cekti. Peki insanlar arasinda, bilincli ya da bilincsiz, boyle bir dinamik oldugunu kabul edersek sonumuz nereye varir? Ekonomi ders kitaplarindaki gibi bir denge bulabilir miyiz? Bence bulamayiz.

Nedenini iktisatta en sevdigim teorilerden olan ve 2001 yilinda Nobel odulune layik gorulen Market for Lemons teorisiyle aciklamaya calisalim.

Bir suru limon

Teorinin ana fikrine sabit kalarak onu insan iliskilerine uygulamaya calisirsak soyle tanimlamalar yapabiliriz:

• Varsayalim ki yalnizca iki tip sevgili var: iyi sevgililer (IS) ve kotu sevgililer (KS). Kotu sevgilileri iyice yerin dibine sokmak icin onlara limon diyelim (orjinal makalede limon kalitesiz arabalar icin kullanilan bir benzetme)
• Diyelim ki dunyamiz materyalistligin dibine sonunda vurmus ve artik her seyin degeri olculebiliyor. Bu durumda varsayalim ki iyi sevgilileri tavlamak icin onlara 10 waffle ismarlamamiz gerekiyor. Limonlari ise 5 waffle'a kapatabiliyoruz. (Waffle burada sadece ben yemeyi cok sevdigim icin kullanilmistir)
• Biz biliyoruz ki piyasada esit sayida IS ve limon var ve bu sayi herkes tarafindan biliyor (iste bu varsayim gercek hayata hic uymuyor)
• Ancak gelin gorun ki pazara cikan bir kisi karsisina cikan kisinin iyi sevgili mi yoksa limon mu oldugunu ilk bakista anlayamiyor.
• Son olarak diyelim ki bu pazardaki herkes kokune kadar yengec burcu ve inanilmaz kirilganlar. Yani boyle deneme-yanilma iliskileri yapamiyorlar. Her iliskiyi kafalarinda buyutup kendinlerine sonsuz azaplar cektiriyorlar.

Bu durumda saf bir sekilde pazara cikan ve kendine sevgili arayan bir insan, pazarda karsisina cikan her aday icin her bir tip sevgilinin sayisina ve degerine bagli olarak bir ortalama deger bicecektir. Bu deger sudur:

Beklenen deger= (IS orani*IS'lerin degeri) + (limonlarin orani*limonlarin degeri) 

                        =0,5*10+0,5*5

                        =7,5 waffle 

Yani pazara yeni dusen bir yengec, karsisina cikan her adaya 7,5 waffle degerinde bir deger bicecektir. Aslinda adil gozuken bir degerlendirme degil mi? Peki her onumuze gelene 7,5 waffle deger bicersek ne olur?


Cevabi maalesef hic olumlu degil sayin okuyucu. Kendi degerinin 10 waffle oldugunu bilen iyi sevgililer, yengec olduklari da goz onunde bulundurulursa asiri alinganlik yapacak, iclerine kapanacak ve kendilerini pazardan cekeceklerdir. :(


Bunun olacagini ongoren diger yengecler ise sadece limonlarin oldugu bu pazara girmekten vazgecip kendi koselerine cekilecek ve Turk Internet altyapisi elverdigince masturbasyon yapmaya devam edeceklerdir. Gordugunuz gibi sirf karsimizdaki insanin ne tur bir sevgili oldugunu bilmedigimizden koskoca bir sevgili pazari coktu ve sonunda kazananlar yalniz ucretli porno siteleri ve birahaneler oldu.


Bu nacizane analizimizi varsayimlarimizin cok ucuk olmasi sebebiyle yerebilirsiniz, begenmeyebilirsiniz. Buyuk olcude hakli da olursunuz bence. Yine de birkac milyon ihtimalde bir de olsa boyle bir dinamik gerceklesebilir ve dunyanin bir kosesinde kalbi kirik yengecler masturbasyon yapmaya mecbur kalabilir. Bu durumu da goz ardi etmeyinin derim. 


Neyse bu kutsal bloga ilk yazimi da bu vesileyle yazmis oldum. Onumuzdeki yazilarimin daha az nerd icerikli, daha cok kufurlu ya da daha cok am-meme fotograflari olacagini garanti edemem ama bir seyi garanti edebilirim: sevismeyi ben de en az sizin kadar seviyorum. hehe


Neyse bence en iyisi hepimiz buna konsantre olalim:

Limonlu turta. Oh mis